Στο πλαίσιο των ταχύτατων κοινωνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών, πολιτικών και πολιτισμικών μετασχηματισμών που συντελούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, ο προγραμματισμός και σχεδιασμός της αστικής ανάπτυξης καθιστά την πόλη του 21^ου αιώνα το χωρικά προσδιορισμένο πλαίσιο κάθε συζήτησης για την ανθρώπινη ευημερία, ξεπερνώντας συχνά την κλίμακα του εθνικού κράτους.

Ο όρος αστική ανθεκτικότητα (urban resilience), περιγράφει την πόλη ως σύστημα που ανακάμπτει, προσαρμόζεται και εξελίσσεται σε διάλογο με το περιβάλλον της, αναστοχάζεται και σχεδιάζεται συνεχώς, με τους πρωταγωνιστές της, ειδικά στη συνθήκη της κρίσης, ικανούς να  αναπτύσσουν αντανακλαστικά στον περίγυρο των συνεχόμενων πιέσεων.

Αυτήν ακριβώς την νέα ποιότητα αστικής διακυβέρνησης, προγραμματισμού και σχεδιασμού στοχεύει να αναπτύξει το Γραφείο Αστικής Ανθεκτικότητας και Αναπτυξιακών Προγραμμάτων του Δήμου Θεσσαλονίκης, που λειτουργεί από τον Φεβρουάριο του 2016, με την ευκαιρία της επιλογής της πόλης στο δίκτυο των 100 Ανθεκτικών Πόλεων (100 Resilient Cities) του Ιδρύματος Rockefeller. Η σύνθεση ενός οράματος που εδράζεται σε συγκεκριμένες δυναμικές και προβλήματα, η στοχευμένη διεκδίκηση χρηματοδοτικών εργαλείων, η εγρήγορση για τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας ζωής στο παρόν και στο μέλλον, η ανάπτυξη με όρους δίκαιης πόλης, γίνονται το κέντρο ενδιαφέροντος του Γραφείου για τη Θεσσαλονίκη, μια πόλη με σημαντικά προβλήματα αλλά και εξέχουσες δυναμικές, ευνοϊκή αστική μορφολογία και δημιουργικό ανθρώπινο δυναμικό.

Το πρόγραμμα των 100 Ανθεκτικών Πόλεων

Το πρόγραμμα 100 Ανθεκτικές Πόλεις (100RC), μια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Rockefeller, έχει ως στόχο να βοηθά πόλεις σε όλο τον κόσμο να γίνουν πιο ανθεκτικές απέναντι στις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις τους, υποστηρίζοντας τη συγκρότηση ενός στρατηγικού σχεδιασμού, που περιλαμβάνει όχι μόνο τον κατάλληλο προγραμματισμό για την ανταπόκριση των απρόβλεπτων κρίσεων αλλά και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των χρόνιων πιέσεων που φθείρουν τον αστικό ιστό σε καθημερινή ή επαναλαμβανόμενη βάση.

Η Θεσσαλονίκη επιλέχθηκε στη δεύτερη διαγωνιστική διαδικασία του προγράμματος 100 Ανθεκτικές Πόλεις. Ο Δήμος καλείται να αναλάβει σημαντικές δράσεις προκειμένου να θέσει τα θεμέλια και για μία ολοκληρωμένη στρατηγική αστικής ανθεκτικότητας.

Η διαδικασία για την ανάπτυξη της στρατηγικής ανθεκτικότητας μπορεί να χωριστεί σε Τρία Στάδια όπου:

• Το 1ο Στάδιο είναι η προετοιμασία και κατανόηση των ζητημάτων αστικής ανθεκτικότητας για τη Θεσσαλονίκη. Το αποτέλεσμα του 1ου σταδίου είναι η αρχική αξιολόγηση ανθεκτικότητας της πόλης (ΕΑΑ/ Έκθεση Αξιολόγησης Αστικής Ανθεκτικότητας – στα Ελληνικά και στα Αγγλικά) και ο προσδιορισμός των Πεδίων Διερεύνησης.
• Το 2ο Στάδιο είναι η διαμόρφωση του στρατηγικού σχεδιασμού αστικής ανθεκτικότητας που περιλαμβάνει όλες τις δυνατότητες εξέλιξης των επιλεγμένων Πεδίων Διερεύνησης, όπως αξιολογήθηκαν στην 1η φάση.
• Το 3ο Στάδιο είναι το στάδιο υλοποίησης κατά την οποία καταστρώνεται και εφαρμόζεται η ανθεκτικότητα μέσα από τον Στρατηγικό Σχεδιασμό της πόλης και των Σχεδίων Δράσης.

Με βάση την πυξίδα του προγράμματος, το χρονοδιάγραμμα των τριών φάσεων διαμορφώνεται ως εξής, με τη Θεσσαλονίκη να έχει ολοκληρώσει ήδη την πρώτη φάση και να αναμένεται μέχρι τον Δεκέμβριο του 2016 η ολοκλήρωση της στρατηγικής ανάπτυξης αστικής ανθεκτικότητας για την πόλη, με ορίζοντα υλοποίησης  των σχεδίων δράσης την περίοδο 2017-2019.

Η Ολοκλήρωση της 1^ης Φάσης του Προγράμματος

Η 1^η Φάση του Προγράμματος περιλάμβανε την ενδελεχή καταγραφή αφενός του υφιστάμενου μηχανισμού λήψης αποφάσεων για το μέλλον της πόλης και αφετέρου της αντίληψης φορέων και πολιτών για τις ελλείψεις και τις δυναμικές της πόλης.

Με στόχο την κατανόηση της υφιστάμενης κατάστασης η Ομάδα Εργασίας του Γραφείου Αστικός Ανθεκτικότητας προχώρησε σε:

• έρευνα άνω των 1000 δράσεων του Δήμου Θεσσαλονίκης,
• συγκριτική μελέτη άνω των 700 υλοποιημένων ή θεσμοθετημένων σχεδίων που αφορούν τους Δήμους της Μητροπολιτικής Ενότητας,
• εργαστήρια με περισσότερους από 80 διαχειριστές αστικών υποδομών
• επαφές με περισσότερους από 80 επιχειρηματίες της πόλης
• συζητήσεις με 16 εκπροσώπους τοπικών κοινοτήτων
• διαδικτυακή έρευνα με συμμετοχή περισσότερων από 800 δημοτών,
• και παρουσιάσεις σε τοπικά και διεθνή forum

Το 1ο στάδιο ολοκληρώθηκε με την εκπόνηση της Έκθεσης Αξιολόγησης Αστικής Ανθεκτικότητας και τον προσδιορισμό των πέντε Πεδίων Διερεύνησης, στα οποία θα διαμορφωθεί η Στρατηγική Ανθεκτικότητας του 2ου σταδίου.

Πεδίο Διερεύνησης 1:

Θερμαϊκός Κόλπος: Το θαλάσσιο στοιχείο στην καθημερινότητα της πόλης και του πολίτη.

Πεδίο διερεύνησης 2:

Η δημιουργία ενός επιχειρηματικού οικοσυστήματος που ενεργοποιεί το ανθρώπινο δυναμικό της πόλης και ενδυναμώνει την τοπική οικονομία.

Πεδίο Διερεύνησης 3:

Η συμμετοχικότητα στον δημόσιο χώρο.

Πεδίο διερεύνησης 4:

Η βιώσιμη κινητικότητα ως δύναμη αλλαγής στην πόλη.

Πεδίο διερεύνησης 5:

Data empowered city

Ομάδες Εργασίας

Η ανάπτυξη της Στρατηγικής της Αστικής Ανθεκτικότητας της Θεσσαλονίκης προϋποθέτει τη δημιουργία Ομάδων Εργασίας (ΟΕ) για κάθε Πεδίο Διερεύνησης. Μέλη των ΟΕ μπορεί να είναι οποιοσδήποτε φορέας ή άτομο με σχετική γνώση και εμπειρία που θέλει να προσφέρει (δημόσιοι φορείς, πανεπιστήμια, ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, εκπρόσωποι του ιδιωτικού τομέα).

Για να πετύχει το στόχο της η Ομάδα Εργασίας πρέπει να αποτελείται από Φορείς που να καλύπτουν τις εξής τρεις βασικές ποιότητες: την Αρμοδιότητα, την Ικανότητα και την Προτεραιότητα.

Η Αρμοδιότητα αφορά τη δικαιοδοσία πάνω στην ιδιοκτησία, τις διοικητικές αρμοδιότητες και νομικές ευθύνες σχετικά με το θέμα που εξετάζεται.

Η Ικανότητα καλύπτεται από τον Φορέα που έχει τα μέσα, την τεχνογνωσία και τους πόρους για την ολοκλήρωση της στρατηγικής.

Η Προτεραιότητα αναφέρεται στον Φορέα εκείνο που επιθυμεί την ολοκλήρωση της προτεινόμενης στρατηγικής διότι αυτό επηρεάζει τις εργασίες του ή είναι στην εταιρική του κουλτούρα η αναβάθμιση του εξεταζόμενου Πεδίου Διερεύνησης.

“Παρατηρητήριο Αστικής Ανθεκτικότητας“

Το Παρατηρητήριο αστικής ανθεκτικότητας ιδρύεται στα πλαίσια των μέχρι τώρα δραστηριοτήτων του γραφείου Αστικής ανθεκτικότητας με στόχο την υλοποίηση της Στρατηγικής «Θεσσαλονίκη 2030», μέσα από την συλλογή και επεξεργασία δεδομένων σε επίπεδο Δήμου Θεσσαλονίκης, ώστε να παραχθούν οι κατάλληλοι δείκτες και αναφορές αξιολόγησης των πολιτικών ενίσχυσης της αστικής ανθεκτικότητας, σε συνεργασία με τις Υπηρεσίες και τις Δομές του Δήμου και βασική αναφορά την πρόοδο στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs UN-Habitat 2015)

Ο σκοπός αυτός θα επιτευχθεί μέσω:

1. της δημιουργίας προσβάσιμων και έγκυρων βάσεων δεδομένων με δείκτες ανά αστική πρόκληση
2. της δημιουργίας ενός κοινού διαύλου επικοινωνίας μεταξύ ειδικών και επιστημόνων
3. της υποστήριξης των διοικητικών οργάνων του Δήμου Θεσσαλονίκης στην εμπεριστατωμένη λήψη αποφάσεων

Δείτε την #1 Έκθεση Αξιολόγησης εδώ

Δείτε την #2 Έκθεση Αξιολόγησης εδώ

Δείτε την #3 Έκθεση Αξιολόγησης εδώ

ΥΠΟΕΡΓΟ 2:  Αναβάθµιση της λειτουργίας του συστήµατος διαχείρισης αστικού πρασίνου και διασύνδεσή του με την ιστοσελίδα του Δήμου για ενημέρωση και χρήση από φορείς και πολίτες.

Πλατφόρμα GREEN TREE

ΥΠΟΕΡΓΟ 3:  Έρευνα πεδίου (baseline study) για την τεκμηρίωση της υφιστάμενης κατάστασης στο πεδίο της διαθέσιμης οικονομικά προσιτής κατοικίας στον Δήμο Θεσσαλονίκης

Διαβάστε την έρευνα πεδίου εδώ

“Στρατηγική ανάπλασης παραλιακού μετώπου Θεσσαλονίκης”
Ελληνικά           Αγγλικά