«Έκκεντρη Τέχνη». Διάλεξη από τον Παύλο Βασιλειάδη

 «Έκκεντρη Τέχνη». (ART BRUT/ OUTSIDER ART). Η ΤΕΧΝΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Διάλεξη από τον Παύλο Βασιλειάδη, Ψυχίατρο- ψυχοθεραπευτή με πλούσιο κλινικό, διδακτικό και ερευνητικό έργο, Διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.

Οι αλλαγές και τα γεγονότα στο τέλος του 19ου και αρχές του 20ού αιώνα, τόσο στην ψυχιατρική όσο και στην τέχνη, ήταν καταλυτικές όσο αφορά στην ανακάλυψη και αποδοχή της τέχνης των ατόμων με βαριές ψυχικές διαταραχές . Ο ενθουσιασμός που ακολούθησε την ανακάλυψη αυτού του καινούργιου είδους τέχνης οδήγησε στη δημιουργία μεγάλων συλλογών και στην ίδρυση μουσείων, όπως αυτά της συλλογής Prinzhorn (Χαϊδελβέργη), της Art Brut (Λοζάνη), του Gugging (Βιέννη)και άλλων πολλών. Η δημιουργικότητα των ασθενών/καλλιτεχνών ξεκινώντας σαν μια εσωτερική ανάγκη για δημιουργία και σαν «αυτοθεραπεία» άνοιξε  τρεις επιπλέον παράλληλους δρόμους. Ο πρώτος είναι, ότι η συγκεκριμένη Τέχνη με την ιδιαίτερη γλώσσα, αποτελεί πλέον καινούργιο κομμάτι που προστέθηκε στο σύνολο της τέχνης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός, ότι η δημιουργικότητα αυτή έγινε αποδεκτή, χωρίς να χρειαστεί να προσαρμοστεί στις επιταγές της κοινωνίας και της κυρίαρχης αισθητικής. Ο δεύτερος, ότι η ζωγραφική αυτή γραφή είναι παράλληλα και μια ιδιαίτερη γλώσσα επικοινωνίας, που διευκολύνει στην κατανόηση του ασθενούς/καλλιτέχνη στη ψυχοθεραπεία. Ο τρίτος αφορά την αποστιγματοποίηση της ψυχικής διαταραχής, καθώς αναγνωρίζεται πλέον η δημιουργικότητα αυτή σαν μέρος της συνολικής ανθρώπινης εμπειρίας και σαν μια μακρά πορεία, κατά την οποία οι καλλιτέχνες αυτοί έπαψαν να είναι πλέον άτομα/αντικείμενα της αρρώστιας κι έγιναν άτομα με δική τους ταυτότητα. Η νέα αυτή αντίληψη της πραγματικότητας, όταν γνωστοποιήθηκε στην κοινότητα και στους καλλιτέχνες ήταν αναμενόμενο να επηρεάσει την τέχνη του 20ου αιώνα και συνεχίζει να την επηρεάζει μέχρι και σήμερα. Η επίδραση φάνηκε περισσότερο στους εξπρεσιονιστές και σουρεαλιστές, στους πρώτους για την ωμή και αυθόρμητη έκφραση και στους δεύτερους επειδή εμπεριείχε σε μεγάλο βαθμό στοιχεία του ασυνείδητου, που ήταν κι αυτό που επιδίωκαν να εκφράσουν. Έτσι βλέπουμε να εμφανίζονται φαινόμενα του «ψυχικού αυτοματισμού», όπως οι διπλές-αναδυόμενες εικόνες και η αυτόματη γραφή, δηλαδή εικαστικές ή λογοτεχνικές εκφράσεις που ήταν έξω από τον έλεγχο της λογικής.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 11 Ιουνίου 2018 και ώρα 19:30, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης Θεσσαλονίκης, Εθνικής Αμύνης 27.

Πληροφορίες: Κωνσταντίνος Βόγδανος 231331 8593

Λίγα λόγια για τον Παύλο Βασιλειάδη και το έργο του.

Γεννήθηκε το 1946 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε ιατρική και ειδικεύτηκε στην ψυχιατρική, την οποία ασκεί μέχρι σήμερα. Οι καλλιτεχνικές του δραστηριότητες τον φέρνουν εγγύτερα στο χώρο των εγκαταστάσεων και των περιβαλλόντων. Η πρώτη ατομική του έκθεση χρονολογείται το 1971 (Γκαλερί Ζήτα-Μι, Θεσσαλονίκη). Από τότε στο ενεργητικό του προσμετρούνται άλλες δεκαεπτά ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ενώ οι συμμετοχές του σε ομαδικές ξεπερνούν τις τριάντα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η Art 10 στο Basel της Ελβετίας (1979), η Biennale του São Paulo (1983), και τα Δημήτρια, Θεσσαλονίκη (1985,1989, 1993, 1995, 2001). Έργα του ανήκουν: στην Εθνική Πινακοθήκη, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, το Τελλόγλειο Ίδρυμα,  την Πινακοθήκη της Ρόδου κ.ά.

Η τελευταία ενότητα έργων του Π.Β. έχει τον τίτλο Υπεριώδεις Χώροι και είναι περιβάλλοντα, στα οποία οι μορφές αποκτούν ιδιαίτερη οντότητα καθώς λούζονται από το υπεριώδες φως προβολέων. Χρησιμοποιεί επιφάνειες επεξεργασμένες με τις τεχνικές των προηγούμενων έργων του, τρισδιάστατα σύμβολα και γράμματα, νήματα λεπτά σαν ιστούς αράχνης που απλώνονται στο χώρο κ.ά. Το γνωστότερο ίσως παράδειγμα της σειράς είναι το Φεγγάρι, η εικαστική επέμβαση που πραγματοποίησε στον κόλπο του Θερμαϊκού, στο πλαίσιο των Λ΄Δημητρίων (1995) στη Θεσσαλονίκη. Η ίδια εγκατάσταση ξαναπαρουσιάστηκε στο Sani Festival 1997, 1998, 2000 και στη Θεσσαλονίκη ξανά το 2000.

Ως Ψυχίατρος / ψυχοθεραπευτής με πλούσιο κλινικό, διδακτικό και ερευνητικό έργο,  είναι Διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.Κλινικό μέλος της Αμερικανικής Εταιρείας Ομαδικής Ψυχοθεραπείας (American Group Psychotherapy Association – AGPA) και μέλος της Εταιρείας Μελέτης Δυναμικών Ομάδας και Ομαδικής Ψυχοθεραπείας (ΕΔΟΨΥ). Τέως αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης Ελλάδας.

Το εκπαιδευτικό του έργο απευθύνεται στους φοιτητές ιατρικής (είναι επιστημονικός συνεργάτης της Β’ Ψυχιατρικής Κλινικής του Α. Π. Θ.), στο μεταπτυχιακό της κλινικής και κοινωνικής ψυχολογίας του Α.Π.Θ., στη σχολή ψυχιατρικής ειδικότητας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσ/νίκης και στους ειδικευόμενους τρίτου και τέταρτου έτους στην ψυχιατρική, με αντικείμενα την ψυχοπαθολογία, σεμινάρια ομαδικής ψυχοθεραπείας, ανάπτυξη προσωπικότητας κτλ.. Είναι επιβλέπων σε εκπαιδευόμενους στην ομαδική και ατομική ψυχοθεραπεία. Έχει οργανώσει και λειτουργήσει για πολλά χρόνια Συμβουλευτικό Σταθμό στο Α. Π. Θ. και στη ΧΑΝΘ και είναι υπεύθυνος της συμβουλευτικής κάλυψης του ΚΕΘΕΑ Βόρειας Ελλάδας.

Το ενδιαφέρον του επεκτείνεται επίσης στο χώρο της τέχνης των ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Είναι Γραμματέας του Τμήματος «Ψυχιατρική και Τέχνη» της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Με αρχική συμμετοχή είκοσι ασθενών έχει δημιουργήσει εδώ και είκοσι χρόνια τη Μονάδα Πολιτιστικής Επικοινωνίας του Ψ.Ν.Θ., με την οποία έχει οργανώσει πολλές εκδηλώσεις κι εκθέσεις ανά την Ελλάδα. Έχει κάνει επίσης πολλές διαλέξεις, σεμινάρια και δημοσιεύσεις για την τέχνη των ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Παράλληλα είναι εικαστικός, με πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα, καθώς και με εκπροσώπηση της Ελληνικής τέχνης στο εξωτερικό. Παρέχει εκπαίδευση στην Ψυχοπαθολογία στους εκπαιδευόμενους στο Ψυχόδραμα, ως επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Μελέτης και Εφαρμογής του Ψυχοδράματος.
Πηγή: Κέντρο Μελέτης και και Εφαρμογής του Ψυχοδράματος/Σοφία Συμεωνίδου.